مدیرپایگاه میراث فرهینگی شهر تاریخی بلقیس اسفراین از تشریح اقدامات صورتگرفته در زمینه مطالعه و کاوش های باستان شناختی شهرن تاریخی بلقیس اسفراین خبر داد.
به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی، علیرضا نجفی با اعلام این خبر افزود: اولین فعالیت درزمینه باستانشناسی و مرمت این مجموعه به صورت علمی از سال ۱۳۸۶ آغاز و هر ساله به صورت مستمر این روند ادامه داشته است که خوشبختانه درسال ۱۳۹۶ با توجه به اعتبارات تخصیص یافته از محل اعتبارات سال مالی ۱۳۹۵ فعالیت های متعددی درزمینه ساماندهی ،کاوش های باستان شناختی ،مرمت و حفاظت صورت گرفته است . اهم این فعالیت ها شامل فعالیتهای متعددی از جمله کاوش های باستان شناختی فصل هشتم ( از اوایل اردیبهشت ماه تا اواسط تیرماه سال 1396 با کسب مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور به مدت ۷۵ روز در دو بخش ، داخل ارگ و شارستان با هدف شناخت و آگاهی از ساختار معماری داخلی ارگ و فضاهای موجود درآن ) ، ایجاد فضای سایت موزه برای بازدید کنندگان و همچنین فراهم کردن بستری برای حفاظت و مرمت اضطراری و تکمیلی در داخل ارگ و درمحدوده شارستان با تاکید بر تپه منار باهدف مشخص کردن کاربری وتکمیل ساختار مسجد- مدرسه که بخش های از آن در فصول گذشته با کاوش های باستان شناختی نمایان شده بود صورت گرفت .
وی گفت: مهمترین کشفیات در شارستان در بخش معروف به تپه منار می توان به تعداد هشت حجره با مصالح آجر و گچ در پیرامون حیاط مرکزی که احتمالاً بقایای مسجد – مدرسه دوره سلجوقی است اشاره کرد که در فصول قبل بخشی از ساختار این بنا شامل ایوان ، راهرو مزین به گچبری ، و تعدادی حجره طی کاوش های باستان شناسی کشف گردید.
نجفی افزود: مهمترین کشفیات در در داخل ارگ را می توان به یک ساختار آجری با ملات و اندود آجر اشاره کرد که احتمالاً بقایای یک حمام دوره ایلخانی شامل یک مسیر آب رسانی ، بقایای دوحوضچه آب (خزینه)، گرمخانه ، پلکان ، و یک اتاق با یک حوضچه(احتمالاً سربینه) اشاره کرد است که پس از تخریب جهت ذخیره آب به صورت حوض تغییر کاربری داده شده است.
علیرضا نجفی به دیگر اقدامت انجام گرفته در زمینه عمرانی و مرمتی اشاره کرد و گفت: اقدامات عمرانی و مرمتی در مجموعه شهر تاریخی بلقیس اسفراین در سال جاری شامل خرید زمین جهت اجرای کمپ گردشگری در مجاورت حریم شهر بلقیس بوده که با هدف خدمات رسانی به گردشگران دردست احداث است.اقدام بعدی در خصوص ساماندهی مسیر دسترسی و مانیتورینگ مجموعه می باشد که با نصب تعداد قابل توجهی دوربین های مداربسته در بخش های مختلف ارگ و شارستان صورت پذیرفت.
وی افزود: اقدام مرمتی و حفاظتی در سال جاری شامل مرمت و خوانا سازی سازه های معماری حاصل از یافته های باستان شناختی در داخل ارگ بوده که در این بخش با توجه به داده های به دست آمده در کاوشهای باستان شناختی اقدام به خوانا سازی شده که با استفاده از مصالح بوم آورد و همخوان با اثر در این بخش به کار گرفته شده است.
نجفی اشاره کرد: با توجه به طرح های مرمتی که توسط مشاور تهیه شده است،اقدامات مرمتی نیز بر اساس برنامه ای که ارائه شده پیش میرود و پس از مرمتهای صورت گرفته در جبهه شمالی و غربی و همچنین مرمت های اخیر که در ضلع شرقی بنا صورت گرفته بود، در سال جاری نیز برج و باروی جبهه شرقی ارگ درحال مرمت می باشد.
وی گفت: با توجه به عکس هوایی که در سال ۱۹۳۷ میلادی توسط اشمیت تهیه شده بخش های زیادی از بناهای داخل شارستان و همچنین حصار اطراف شهر کاملاً سالم بوده و مساحتی حدوداً ۹۰ هکتار را محصور نموده که متاسفانه بر اثر عوامل انسانی و طبیعی بخش های زیادی از آن به مرور زمان ازبین رفته و ماهیت خود را از دست داده وامروزه به صورت تلی از خاک درآمده است.در سال جاری با هدف خوانا سازی این حصار در بخش های مختلف شارستان این جررزها با خشت خام و گل دوباره باز سازی می شوند تا هویت از دست رفته این شهر عظیم و استراتژیک دوباره بازگردانده شود.
وی یکی دیگر از اقدامات مهم پایگاه در سال ۱۳۹۶را بازسازی دروازه نیشابور دانست که در بخش شرقی حصار شهر واقع شده بود که مورخین نیز به اهمیت و خصوصیات این دروازه اشاره می کنند .بازسازی این بخش پس از تهیه طرح مرمتی و مطالعات باستان شناسی در راستای هدف گردشگری و جذب توریست در اولویت کار قرار گرفت تا گردشگران از دروازه ورودی وارد مجموعه شهر تاریخی بلقیس اسفراین شوند.
شهر تاریخی اسفراین معروف به شهربلقیس در فاصله سه کیلومتری جنوب غرب شهر فعلی اسفراین و شرق روستای جوشقان قرار گرفته است. این شهر بالغ بر ۲۰۰ هکتار وسعت و متشکل از سه بخش ارگ ، شارستان و ربض است. براساس اسناد تاریخی این شهر در قبل از اسلام آباد و شکوفا بوده و در سال ۳۱ هجری توسط مسلمانان فتح می شود و طبق یافته های باستان شناختی قدیمی ترین استقرار در این شهر تاریخی که تاکنون شناسایی شده مربوط به اواخردوره ساسانی – صدر اسلام است و زندگی در آن تا پایان دوره صفوی به طور مداوم جریان داشته است و بالاخره این شهردر اواخر دوران طهماسب دوم و ابتداى حکومت نادر یعنى در سال ۱۱۳۱ هـ.ق توسط افاغنه کاملاًویران و در هم کوبیده شد. به نحوی که جایگاه پیشین خود را از دست داد از این زمان کم کم نام افسانه اى بلقیس بر روى خرابه هاى شهر قدیمى اسفراین گذاشته شد.
روابط عمومی