نقش مهم کاوش‌ها و تداوم مطالعات باستان‌شناسی پیش از آبگیری سدهای خراسان شمالی

رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی کشور از عملیات کاوش باستان‌شناسی اضطراری در محوطه‌ها و تپه‌های تاریخی خراسان شمالی بازدید کرد.

به گزارش میراث آریا سجاد علی بیگی در حاشیه بازدید از سدهای خراسان شمالی به همراه مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان، بیان کرد: یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده آثار باستانی کشورها، پروژه‌های عمرانی مانند راه‌سازی و سدسازی و نظایر اینها است.

رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی کشور افزود: باتوجه‌به وجود تنش­های آبی در بیشتر نقاط ایران از غرب گرفته تا شرق، تعداد زیادی سد در استان­های مختلف در حال ساخت است که در بعضی استان­ها، در فرایند ایجاد تأسیسات یا پس از آبگیری سد، باعث آسیب جدی به آثار باستانی شده است.

در ادامه علی مستوفیان، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تصریح کرد: در استان خراسان شمالی ۱۲ سد برنامه‌ریزی شده که تعدادی از آنها به مرحلۀ بهره‌برداری رسیده؛ ولی با توجه به تعاملات و هماهنگی­های بین دستگاهی، خوشبختانه سدسازی در خراسان شمالی آسیب خاصی به مکان­های باستانی وارد نکرده است.

مستوفیان گفت: سابقه همکاری‌های بین اداره کل میراث‌فرهنگی استان و شرکت آب منطقه‌ای به سال ۱۳۸۶ می‌رسد که در زمان انجام مطالعات پروژه سدهای استان و پیش از آغاز هرگونه عملیات اجرایی، مطالعات میراث‌فرهنگی در محدوده سدها در سراسر استان انجام گرفت.

او تأکید کرد: بر اساس قوانین و مقررات موجود، مطالعات فرهنگی - تاریخی و مستندسازی آثار فرهنگی - تاریخی واقع در محدوده طرح­های بزرگ عمرانی، بایستی تحت نظارت وزارت میراث‌فرهنگی و توسط دستگاه مجری انجام می‌گیرد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی افزود: در همین راستا، بر اساس تفاهم‌نامه منعقد شده میان پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و آب منطقه‌ای استان خراسان شمالی با پشتیبانی و حمایت مالی آب منطقه‌ای استان خراسان شمالی، تمام آثار باستانی واقع در محدودۀ سدها شناسایی و ثبت شدند. سپس تمام مکان‌های باستانی واقع در محدوده مخازن و شبکه‌های آبیاری که امکان لطمه دیدن داشتند، توسط باستان‌شناسان کاوش می‌شوند.

مستوفیان با بیان اینکه پیش از آبگیری سد چندیر، در سال ۱۳۹۷ چهار محوطه دولان، سرخ چشمه، اسمی و ساری گل که در محدوده مخزن سد چندیر قرار داشتند، با تعامل بین دستگاهی توسط گروه‌های باستان‌شناسی کاوش شد، ادامه داد: در حال حاضر نیز برنامه احداث سد دربند سملقان در دستور کار آب منطقه‌ای قرار دارد که هم‌زمان کاوش‌های باستان‌شناسی در سه تپه باستانی واقع در محدوده مخزن انجام می‌شود. این کاوش ها در تپه شبانور، شاه توقه و سنگچیل در حال انجام است تا پیش از آبگیری سد، آثار باستانی موجود در این منطقه نجات‌بخشی گردد.

در پایان مدیرعامل محترم شرکت آب منطقه‌ای استان نیز ضمن بیان اینکه حفظ آثار باستانی و پیشگیری از تخریب به میراث‌فرهنگی یک تکلیف قانونی است، تأکید کرد: حفظ و نگهداری آثار باستانی استان را وظیفه انسانی خود می‌دانیم و همواره تلاش کرده‌ایم میراث‌فرهنگی را به‌عنوان سند هویت و اصالت خود حفظ و به نسل‌های آینده منتقل کنیم.